Yıldızların hareket ve durumlarından sonuç çıkarma
bilimi” diye tanımlanacak astroloji, Osmanlıca’da “ilm-i tencim” ya da
“ilm-i ahkam-ı nücum” diye anılır. Yıldızların belirli zamanlarda durum
ve yere göre konumlarını gösteren cetvel, zeyc ya da zic ; yıldızların
durum, hareket, hız ve yönlerini saptama bilimi de ilm-i zic ya da
ilm-i zayiçe adını taşır.
Kişilere özel yıldız cetvel ya da haritalarının adı da zayiçedir. Bu
cetveller batıda ve günümüzde ülkemizde horoskop diye anılır.
Gökyüzüyle ilgili gözlemler, yıldız hareketleriyle ilgili saptamalar,
astrolojinin, astronomiye kaynaklık etmesini sağlamıştır. Rasathane
diye adlandırılan gözlemevleri, hem gökbilime, hem de yıldız fallarına
, savaş, barış vb. toplumsal olaylar için eşref saati saptanmasına
yarıyordu.
Gökyüzü olaylarıyla bilimsel ve simgesel yorumlar yapan müneccimler
uzun süre doğu ve batıda saray görevlisi olarak çalıştılar. Osmanlı
sarayındaki müneccimbaşılık kurumu cumhuriyet dönemine kadar sürdü.
Yıldız hareketlerini bölgesel olarak gözleyip, çizelgeyi (zic) çıkarmak
yaklaşık otuz yıllık bir süreyi kapsar. Bu konuda en ünlü
rasathanelerden biri Meraga Rasathanesi, ünlü çizelge çıkaranlardan
biri de Zic-i Uluğ Bey’dir.